การเขียนรายงานทางวิชาการ
ลักษณะของรายงานที่ดี
รายงานที่ดีควรมีลักษณะที่สำคัญดังต่อไปนี้
1.
รูปเล่ม ประกอบด้วยหน้าสำคัญต่าง ๆ
ครบถ้วน การพิมพ์ประณีตสวยงาม การจัดย่อหน้าข้อความเป็นแนวตรงกัน ใช้ตัวอักษรรูปแบบ (Font) เดียวกันทั้งเล่ม จัดตำแหน่งข้อความและรูปภาพได้สอดคล้องสัมพันธ์ และอ่านง่าย
2.
เนื้อหา
เป็นการนำเสนอผลการศึกษาค้นคว้าที่น่าสนใจของผู้เขียน แสดงถึงข้อเท็จจริงอย่างถูกต้อง เป็นปัจจุบันทันสมัย ครอบคลุมเรื่องได้อย่างสมบูรณ์ แสดงให้เห็นถึงความเข้าใจอย่างแจ่มแจ้งของผู้เขียน นอกจากแสดงความรู้ในข้อเท็จจริงแล้ว
ผู้เขียนควรแสดงถึงความคิดสร้างสรรค์
นำเสนอความรู้หรือประสบการณ์ใหม่ๆ ทรรศนะใหม่ ๆ
หรือแนวทางแก้ปัญหาในเรื่องที่กําลังศึกษาอยู่
ด้วยการเรียบเรียงเนื้อหาเป็นไปตามลำดับไม่ซ้ำซากวกวน แสดงให้เห็นความสามารถในการกลั่นกรอง สรุปความรู้และความคิดที่ได้จากแหล่งต่าง
ๆ
3.
สำนวนภาษา เป็นภาษาที่นิยมโดยทั่วไป สละสลวย ชัดเจน
มีการเว้นวรรคตอน สะกดการันต์ถูกต้อง
ลำดับความได้ต่อเนื่อง
และสัมพันธ์กันตลอดเรื่อง
4.
การอ้างอิงและบรรณานุกรมถูกต้องตามแบบแผน มีการแสดงหลักฐานที่มาของข้อมูลอย่างถูกต้องละเอียดถี่ถ้วน เมื่อกล่าวถึงเรื่องใดก็มีหลักฐานอ้างอิงเพียงพอและสมเหตุสมผล เลือกใช้ข้อมูลจากแหล่งอ้างอิงที่เชื่อถือได้
ซึ่งการแสดงหลักฐานอ้างอิงและบรรณานุกรมจะบ่งบอกถึงคุณภาพทางวิชาการของรายงานนั้น
การทำรายงานให้ประสบความสำเร็จ
ควรวางแผนดำเนินการเป็นลำดับขั้นตอน ดังนี้
1.
กำหนดเรื่อง
การกำหนดเรื่องที่จะทำรายงาน ต้องเกิดจากความต้องการอยากรู้ในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ควรเป็นเรื่องที่นักศึกษาสนใจ หรือมีความรู้ในเรื่องนั้นอยู่บ้างแล้ว ขอบเขตของเรื่องไม่ควรกว้างหรือแคบเกินไป เพราะถ้ากว้างเกินไปจะทำให้เขียนได้อย่างผิวเผิน หรือถ้าเรื่องแคบเกินไปอาจจะไม่มีข้อมูลเพียงพอที่จะเขียนได้ ในการกำหนดเรื่องควรคิดโครงเรื่องไว้คร่าว
ๆ ว่าจะมีเนื้อหาในหัวข้อใดบ้าง
2.
สำรวจแหล่งข้อมูล
แหล่งข้อมูลเบื้องต้นควรเริ่มที่ห้องสมุดและอินเทอร์เน็ต
ในการสำรวจควรใช้เครื่องมือที่แหล่งนั้นจัดเตรียมไว้ให้
เช่นห้องสมุดควรใช้ บัตรรายการ บัตรดัชนีวารสาร และ โอแพค (OPAC)
เป็นต้น
การค้นทางอินเทอร์เน็ตควรใช้เว็บไซต์ Google, Yahoo เป็นต้น
นักศึกษาต้องเรียนรู้วิธีใช้เครื่องมือและคำสั่งในการสืบค้นให้เข้าใจดีเสียก่อน
จึงจะช่วยให้ค้นคว้าได้รวดเร็วและได้เนื้อหาสาระที่ครบถ้วน
เมื่อได้ข้อมูลที่ต้องการแล้วจะต้องจัดเก็บรวบรวมให้เป็นระบบ เป็นหมวดหมู่ เอกสารที่รวบรวมได้ทุกรายการต้องเขียนบรรณานุกรมบอกแหล่งที่มาไว้ด้วย เพื่อใช้ค้นคืนไปยังแหล่งเดิมได้อีกในภายหลัง
3.
กำหนดโครงเรื่อง
การกำหนดโครงเรื่อง
เป็นการกำหนดขอบข่ายเนื้อหาของรายงานว่าจะให้มีหัวข้อเรื่องอะไรบ้าง
โครงเรื่องที่ดีจะต้องมีสาระสำคัญที่ตอบคำถาม 5W1H ได้ครบถ้วน กล่าวคือ เนื้อหาของรายงานควรตอบคำถามต่อไปนี้ได้ เช่น ใครเกี่ยวข้อง (Who) เป็นเรื่องอะไร (What) เกิดขึ้นเมื่อไร (When) ที่ไหน (Where) ทำไมจึงเป็นเช่นนั้นเพราะเหตุใด
(Why) เรื่องนั้นเกิดขึ้นได้อย่างไร
หรือมีวิธีทำอย่างไร (How)
การคิดโครงเรื่องอาจใช้ผังความคิด
(Mind map)
ช่วยในการกำหนดประเด็นหัวข้อใหญ่หัวข้อรอง
ส่วนการจัดเรียงหัวข้อให้มีความสัมพันธ์เป็นลำดับต่อเนื่องที่ดี
อาจใช้ผังความคิดแบบก้างปลา (Fish bone diagram)
หรือแบบต้นไม้ (Tree diagram) จะช่วยให้เห็นความสัมพันธ์ของแนวคิดได้ง่ายขึ้นการตั้งชื่อหัวข้อควรให้สั้นกระชับได้ใจความครอบคลุมเนื้อหาในตอนนั้น
ๆ
4.
รวบรวมข้อมูลตามโครงเรื่อง
เมื่อกำหนดโครงเรื่องแน่ชัดดีแล้ว
จึงลงมือสืบค้นและรวบรวมข้อมูลตามบรรณานุกรมที่รวบรวมไว้ในขั้นตอนการสำรวจ การรวบรวมอาจจะถ่ายเอกสารจากห้องสมุด
หรือพิมพ์หน้าเอกสารที่ค้นได้จากอินเทอร์เน็ต
เสร็จแล้วนำข้อมูลที่รวบรวมได้มาแยกตามหัวข้อเรื่องที่กำหนดไว้
5.
อ่านตีความ สังเคราะห์ข้อมูล
และจดบันทึก
การอ่านให้เน้นอ่านจับใจความสำคัญของเรื่อง เพื่อดึงเนื้อหาที่สอดคล้องกับประเด็น
แนวคิดต่างๆ ตามโครงเรื่องที่กำหนดไว้ ทำการบันทึกเนื้อหาลงในบัตรบันทึก เสร็จแล้วนำบัตรบันทึกมาจัดกลุ่มตามประเด็นแนวคิด
เพื่อใช้ในการเรียบเรียงเนื้อหาของรายงานต่อไป หรืออาจทำเครื่องหมายตรงใจความสำคัญ
(ขีดเส้นใต้) แทนการทำบัตรบันทึก (กรณีเป็นหนังสือของห้องสมุดไม่ควรขีดเขียนหรือทำเครื่องหมายใดๆ)
6.
เรียบเรียงเนื้อหา
เนื้อหาสาระที่นำมาเรียบเรียงต้องเป็นเนื้อหาที่ได้จากการประเมิน
วิเคราะห์ และสังเคราะห์จากขั้นตอนที่ 5 มาแล้ว (การวิเคราะห์และสังเคราะห์สารสนเทศ
สามารถศึกษาและฝึกปฏิบัติได้ในรายวิชาสารสนเทศและการศึกษาค้นคว้า)
1. ปกนอกและปกใน ปกนอกใช้กระดาษอ่อนที่หนากว่าปกในซึ่งอาจเลือกสีได้ตามต้องการ ไม่ควรมีภาพประกอบใด ๆ ส่วนปกในและเนื้อเรื่องให้ใช้กระดาษขาวขนาด A4 ความหนาไม่ต่ำกว่า 80 แกรม
ปกในพิมพ์ข้อความเช่นเดียวกับปกนอก
ข้อความที่ปกนอกปกในประกอบด้วย
ชื่อเรื่องของรายงาน
ชื่อผู้เขียน รหัสประจำตัว ชื่อวิชา
ชื่อสถานศึกษา
และช่วงเวลาที่ทำรายงาน ดังตัวอย่าง
2. คำนำ กล่าวถึงความสำคัญ
วัตถุประสงค์ ความเป็นมา
ประเด็นหัวข้อเนื้อหาในรายงานเพื่อให้ผู้อ่านเกิดความสนใจอยากติดตามเรื่อง
ซึ่งอาจเป็นปัญหา ประโยชน์หรือผลกระทบอย่างไรต่อผู้อ่านและสังคม อาจกล่าวขอบคุณหรือบอกแหล่งที่มาของข้อมูล เพื่อให้เกิดความน่าเชื่อถือในข้อมูลที่นำเสนอ สุดท้ายระบุชื่อ-สกุล ผู้เขียนรายงานและวันเดือนปีในการทำรายงาน ดังตัวอย่าง
3. สารบัญ ระบุหัวข้อใหญ่ หัวข้อรอง
(ถ้ามี) และเลขหน้า ใช้จุดไข่ปลาลากโยงจากหัวข้อไปยังเลขหน้าให้ชัดเจน การพิมพ์สารบัญต้องจัดย่อหน้าและเลขหน้าให้ตรงกัน ดังตัวอย่าง
4. เนื้อเรื่อง เนื้อเรื่องประกอบด้วยส่วนสำคัญ
3 ส่วนคือ ส่วนนำเรื่อง ส่วนเนื้อเรื่อง และส่วนสรุป
ส่วนนำเรื่องหรือบทนำ
ต้องเขียนให้ผู้อ่านเกิดความสนใจอยากที่จะอ่านเนื้อหาต่อไป บทนำอาจกล่าวถึง ความสำคัญ บทบาท
ปัญหา ผลกระทบ วัตถุประสงค์
ขอบเขตเนื้อหา หรือประโยชน์ที่ผู้อ่านจะได้รับ
เป็นต้น
ซึ่งประเด็นที่กล่าวนี้ไม่จำเป็นต้องมีทั้งหมด แต่อย่างน้อยให้มีประเด็นใดประเด็นหนึ่งดังที่กล่าว
ตัวอย่างการเขียนบทนำเรื่องแนวคิดการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่าน
ส่วนสรุป
เป็นส่วนชี้ประเด็นสำคัญที่ผู้เขียนต้องการบอกผู้อ่าน
ผู้เขียนอาจสรุปเนื้อหาตามลำดับหัวข้อใหญ่แต่ละหัวข้อทั้งหมดจนจบ โดยสรุปหัวข้อละ 1 ย่อหน้า หรือเลือกสรุปเฉพาะประเด็นสำคัญสั้นๆ
ก็ได้
ที่สำคัญในการสรุปจะต้องไม่นำเสนอประเด็นเนื้อหาใหม่อีก
5. การอ้างอิง การอ้างอิงจะแทรกเป็นวงเล็บไว้ในเนื้อเรื่อง เพื่อบอกแหล่งที่มาของข้อมูล
เป็นการยื่นยันความถูกต้องและแสดงความน่าเชื่อถือของข้อมูล การอ้างอิงให้ระบุชื่อผู้แต่ง ปีพิมพ์
และเลขหน้า
หรือที่เรียกว่าอ้างอิงแบบ นาม- ปี ซึ่งมีวิธีการดังนี้
5.1 ระบุไว้หลังข้อความที่อ้าง เช่น
สารสนเทศ หมายถึง ข้อเท็จจริง
เหตุการณ์ ที่ผ่านกระบวนการ ประมวลผล มีการถ่ายทอด และการบันทึกไว้ในรูปแบบต่างๆ
เช่น หนังสือ วารสาร หนังสือพิมพ์ รายงาน โสตทัศนวัสดุ เทปคอมพิวเตอร์
ตลอดจนการถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆ เช่น คำพูด
โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเผยแพร่ให้ผู้รับสารได้ทราบ (ประภาวดี สืบสนธิ์, 2543, หน้า 6)
ชุติมา สัจจานันท์ (2530, หน้า 17)
ให้ความหมายของสารสนเทศไว้ว่า คือ ข้อมูล ข่าวสาร ความรู้ ข้อสนเทศ
สารสนเทศ ทั้งในรูปแบบสิ่งพิมพ์ โสตทัศนวัสดุ และวัสดุย่อส่วน เพื่อใช้ประโยชน์ทางการสื่อสารและการพัฒนาด้านต่างๆ
ทั้งส่วนบุคคลและสังคม
หลักธรรมาภิบาล มีองค์ประกอบที่สำคัญ 6 ประการดังนี้ (สำนักงาน ก.พ., 2550, หน้า 15)
1.
หลักนิติธรรม
2. หลักคุณธรรม
3. หลักความโปร่งใส
…
6. บรรณานุกรม หน้าบรรณานุกรมจะอยู่ต่อจากส่วนเนื้อเรื่อง
โดยให้รายละเอียดเกี่ยวกับหนังสือที่นำมาอ้างอิงไว้ในรายงานได้แก่ ชื่อผู้แต่ง ปีพิมพ์ ชื่อบทความ
ชื่อหนังสือ ครั้งที่พิมพ์ และสถานที่พิมพ์ เป็นต้น
การเขียนบรรณานุกรมมีรูปแบบที่เป็นสากลหลายรูปแบบ แต่ที่ใช้กันแพร่หลายในปัจจุบันมีอยู่
2 แบบคือ แบบ MLA (Modern Language Association
Style) ซึ่งนิยมใช้ในสาขามนุษยศาสตร์ และแบบ
APA (American Psychological Association
Style) ซึ่งนิยมใช้ในสาขาวิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์ ในที่นี้จะแนะนำการเขียนบรรณานุกรมแบบ APA เพื่อให้นักศึกษาใช้เป็นหลักในการเขียนบรรณานุกรมประกอบการทำรายงานทางวิชาการ
การเขียนบรรณานุกรมตามรูปแบบ APA
มีหลักเกณฑ์กำหนดแยกตามชนิดของสื่อแต่ละประเภทดังนี้
หนังสือ
รูปแบบ: ชื่อผู้แต่ง. (ปีพิมพ์).
ชื่อหนังสือ (ครั้งที่พิมพ์). สถานที่พิมพ์ : สำนักพิมพ์
Baxter, C.
(1997). Race equality in health care and education. Philadelphia : Ballière Tindall.
วารสาร นิตยสาร
รูปแบบ:ชื่อผู้แต่ง. (ปีพิมพ์). ชื่อบทความ. ชื่อวารสาร, ปีที่(ฉบับที่),
เลขหน้า.
สำนักงานเกษตรและสหกรณ์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. (2537). ความรู้ทั่วไป
เกี่ยวกับเห็ดพิษ. เกษตรก้าวหน้า, 9(2), 45-47
หนังสือพิมพ์
รูปแบบ: ชื่อผู้แต่ง. (ปี,เดือน วัน). ชื่อบทความ. ชื่อหนังสือพิมพ์,หน้า
สุนทร ไชยชนะ. (2551, กุมภาพันธ์ 25). หนองหานสกลนครวันนี้. มติชน,หน้า 10.
Brody, J. E. (1995, February 21). Health factor in vegetables still elusive. New York Times, p. C1.
อินเทอร์เน็ต
รูปแบบ: ชื่อผู้แต่ง. (ปี, เดือน วัน).ชื่อบทความ.ค้นเมื่อ วัน เดือน ปีจาก URL
ธนูบุญญานุวัตร. (2545).การสืบค้นสารสนเทศทางอินเทอร์เน็ต.ค้นเมื่อ 6ธันวาคม2551จากhttp://www.aru.ac.th/research.html.Association. (1999, June 1).
สรุป
รายงานทางวิชาการเป็นผลจากการแสวงหาความรู้ตามขอบข่ายเนื้อหาสาระในรายวิชาต่างๆที่อาจารย์ผู้สอนมอบหมายเพื่อให้นักศึกษามีประสบการณ์ในการเรียนรู้ด้วยตนเอง พร้อมไปกับการมีความรู้ความเข้าใจในเนื้อหาสาระของรายวิชาเหล่านั้น
การทำรายงานทางวิชาการอย่างเป็นขั้นตอน โดยเริ่มจาก1) กำหนดเรื่อง2) สำรวจแหล่งข้อมูล เพื่อค้นหาข้อมูลเบื้องต้นมาเป็นแนวทางในการ3) กำหนดโครงเรื่อง4) การรวบรวมข้อมูลตามโครงเรื่อง5)การอ่านวิเคราะห์และสังเคราะห์ แล้วจึงลงมือ 6) เขียนรายงาน จะช่วยลดความยุ่งยากและช่วยให้การทำรายงานสำเร็จได้โดยง่าย
รายงานทางวิชาการที่ดีจะพิจารณากันที่รูปเล่ม เนื้อหาการเขียนอธิบายความชัดเจนเข้าใจง่ายมีการแสดงหลักฐานอ้างอิงและบรรณานุกรม ที่มาของข้อมูลอย่างละเอียดถี่ถ้วน ถูกต้องตามแบบแผน
ดังนั้น การประเมินคุณค่าของรายงานจึงพิจารณาที่ความสามารถในการคิดวิเคราะห์และการสังเคราะห์ความรู้ของผู้ทำรายงานรายงานที่ดีจะต้องแสดงเนื้อหาสาระข้อเท็จจริงอย่างถูกต้องแสดงความคิดหรือทัศนะของผู้เขียนอย่างมีเหตุผลและที่สำคัญอย่างยิ่งคือ ต้องเป็นผลงานที่เกิดจากการศึกษาค้นคว้าของนักศึกษาเองซึ่งมิใช่ผลงานที่คัดลอกจากผู้อื่น
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น